Mariaberg WIKI

Wist je dat Mariaberg een woonwijk is in het westen van Maastricht? Het is een van de 44 officiële buurten binnen de gemeente. De wijk grenst aan het centrum van Maastricht, maar je bent ook zo in het stadspark of op de landerijen richting het pittoreske Vlaamse dorp Kanne, dat slechts enkele kilometers van Mariaberg ligt.

Mariaberg bestaat uit verschillende deelbuurten, ook wel sub-buurten genoemd: Blauwdorp (ook wel Proosdijveld), het eigenlijke Mariaberg en Trichterveld. Tegenwoordig worden deze delen samen officieel aangeduid als Mariaberg. De wijk heeft postcode 6214 en is de enige buurt in Maastricht met wijkcode 14.

De naam Proosdijveld, die door bewoners niet meer actief wordt gebruikt, verwijst naar de landerijen die ooit in bezit waren van de proosdij van Sint Servaas. Deze basiliek ligt in het centrum van Maastricht en is op loopafstand van het Proosdijveld. Op deze landerijen ligt nu het deel Blauwdorp. De Rooms-Katholieke woningbouwvereniging Sint Servatius bouwde hier woningen, en de kleur blauw wordt traditioneel geassocieerd met de katholieken.

De meeste straatnamen in Blauwdorp verwijzen naar ambachten of ambachtslieden, zoals de Ambachtsweg. De straten in het eigenlijke Mariaberg (vanaf de Ruttensingel tot de 'witte huisjes') zijn vernoemd naar bloemen en planten, zoals de Anjelierenstraat. De straatnamen in Trichterveld verwijzen naar plaatsen in voormalig Nederlands-Indië, zoals de Javastraat.

Er zijn verschillende boeken verschenen over Mariaberg en haar buurten. Een daarvan is 'De buurt moet de buurt blijven' (ISBN 9789090048086), uitgegeven door bewonersstuurgroep Blauwdorp en geschreven door Jacques Verham. Dit boek beschrijft de stadsvernieuwing van 1974 tot 1990. Een conclusie die we kunnen trekken, is dat er in het verleden prachtige gebouwen in Blauwdorp zijn gesloopt.

Meer recent is er 'De Blauwe Loper - verhalen uit Mariaberg' (ISBN 9083232913, 9789083232911) van Mik Hamers. Mik, die in Blauwdorp woont, interviewde bewoners om hun verhalen te verwerken in het boek. Twee citaten van René Gabriëls, filosoof aan de Universiteit Maastricht, benadrukken de kritische toon van het boek:

"De Gemeente Maastricht en de woningcorporaties zijn niet alleen verantwoordelijk voor wat ze doen, maar ook voor wat ze hadden kunnen voorkomen."

"Waar de Gemeente Maastricht en de woningcorporaties blind zijn voor armoede en geen visie tonen met betrekking tot de woningkloof, laten diverse geïnterviewden zien dat er onder buurtbewoners veel potentieel is om de kwaliteit van leven in Mariaberg te verbeteren."

Er zijn talloze boeken over Mariaberg verschenen, maar een laatste die de rijke historie van de wijk belicht, is 'Het Artifortgebouw' (ISBN 978905820398). Dit boek, geschreven door Wim A.A. Mes en gepubliceerd in 2009, telt 44 pagina's en is ontstaan naar aanleiding van de bouw van nieuwbouwappartementen van Romaes en woningstichting Maasvallei in een deel van de voormalige panden van meubelfabriek Artifort. Voorheen was in 1870 brouwerij De Zwarte Ruiter gevestigd in het gebouw aan de Brouwersweg. Het verleden van deze wijk is ongekend veelzijdig.

De in 2021 gerenoveerde woningen van woningstichting Servatius (het voorvoegsel Sint is al weer lang geleden afgeschaft) rondom de Ruttensingel, Weryweg, Gildenweg en een deel van de Proosdijweg zijn verduurzaamd en voorzien van nieuwe dakpannen in de kleur blauwgrijs, wat verwijst naar de naam Blauwdorp.

De grenzen van de wijk worden grofweg gevormd door de Hertogsingel, Sint Annalaan, een deel van de Brouwersweg, Tongerseweg en Javastraat. Zanger Benny Neyman werd hier geboren en woonde er tot zijn achttiende. Hij maakte een emotioneel nummer met 'Trök nao Blouwdörrep'. Onder de wijk bevinden zich ook eeuwenoude kazematten, een gangenstelsel dat verschillende delen van de stad met elkaar verbindt. Dit stelsel is in totaal 12 kilometer lang en dateert uit de tweede helft van de achttiende eeuw.

Onder het Minister Goeman Borgesiusplantsoen ligt het Schuilkeldermuseum Maastricht. Dit museum biedt een permanente tentoonstelling die de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog in beeld brengt met gebruiksvoorwerpen uit die tijd. De ruimte werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt als schuilkelder, vandaar de naam.

Wist je dat er vanuit verschillende kelders in Blauwdorp toegang was tot de kazematten? Deze toegangen zijn door de woningstichting afgesloten. Er is nog één ingang intact, die zich toevallig in de kelder van een professionele gids bevindt, die de kazematten goed kent.

Omstreeks 1895 werd aan de rand van de wijk (in deelbuurt Blauwdorp) een tramstation gebouwd aan het Koningin Emmaplein. Tegenwoordig is daar een tandartsenpraktijk gevestigd. Ook was de voorloper van de huidige regionale omroep L1 gevestigd in deelbuurt Trichterveld aan de Bankastraat. Later nam de Muziekgieterij er haar intrek, en tegenwoordig heet het gebouw Bankastudios, waar verschillende bedrijven op het gebied van media, muziek en cultuur zijn gevestigd.

Mariaberg is ook de wijk waar in 2008 het Somalische jongetje Amir Mohamed Ibrahim onder tragische omstandigheden om het leven kwam toen hij onder een auto terechtkwam en vanaf de Ruttensingel helemaal naar Eijsden werd meegesleurd. Daarnaast is het de wijk waar Gino van der Straeten opgroeide, totdat hij in 2022 op 9-jarige leeftijd om het leven werd gebracht.

In 2024 wordt in deelbuurt Blauwdorp de Blauwe Loper opgeleverd, nadat eerder verschillende huizenblokken met in totaal 138 woningen zijn afgebroken. In plaats daarvan komen er 135 gelijkvloerse, levensbestendige sociale huurappartementen, aangevuld met twee woon-werkwoningen en een gemeenschappelijke ruimte waarin de Buurtbrök is gevestigd. De Blauwe Loper wordt een groenstrook en ontmoetingsplaats voor buurtbewoners. Langs deze groenstrook is een langzaam-verkeerroute voor voetgangers en fietsers aangelegd. Deze verbinding bevordert de samenhang tussen de verschillende deelbuurten en verbetert de verbinding van de buitenwijken met het centrum van Maastricht. Om dit mogelijk te maken, is de Proosdijweg, die dwars door Blauwdorp loopt, deels afgesloten voor doorgaand verkeer. De Willem Vliegenstraat is grotendeels omgevormd tot een fietstraat waar de auto te gast is. De Pastoor Wijnenweg, die vroeger van de Gildenweg tot de Meester Ulrichweg liep, wordt nu door de Blauwe Loper onderbroken.

Vanaf eind 2024 start woningcorporatie Servatius met de derde en laatste fase van de verduurzaming van haar woningvoorraad in Mariaberg en meer specifiek in deelbuurt Blauwdorp. Ook woningcorporatie Woonpunt is druk bezig met de verduurzaming van haar woningvoorraad in Mariaberg en deelbuurt Blauwdorp. Stap voor stap zijn langzamerhand alle woningen van woningcorporaties in Mariaberg verduurzaamd of afgebroken om plaats te maken voor nieuwbouw.

Wijzigingen en fouten voorbehouden.